Geçen hafta içinde Ölen deniz kaplumbağası Caretta’nın midesinden çıkanlar profesörü şaşırttı başlıklı bir haber dikkatimi çekti. Biliyorsunuz Türkiye, Akdeniz çanağındaki Caretta Carettalar için en popüler yuvalama sitelerinden biridir. Yeşil deniz kaplumbağası popülasyonunun (nüfusunun) %50’den fazlası Türkiye’de bulunuyor. 100 milyon yıldan fazla bir süredir dünyanın okyanuslarında kilometreler kat eden deniz kaplumbağaları, deniz ve kıyı ekosistemlerinin sağlığı açısından vazgeçilmez ve tamamlayıcı bir role sahiptir. Deniz kaplumbağalarının yumurtadan çıkan yavruların karşı karşıya olduğu doğal tehditler göz önünde bulundurulduğunda her 1.000 yumurtadan sadece bir tanesinin yetişkinliğe ulaştığı söylenebilir. İnsanoğlunun yerleşme ve çoğalma kapasitesi yüzünden, ışık ve kirlilik nedeniyle bugün sayıları giderek azalmaktadır. Nesli tükenme tehlikesi altında olduğu için uluslararası anlaşmalarla koruma altındadır. Pamukkale Üniversitesi'nden Prof. Dr. Eyüp Başkale, bu yıl yetişkin deniz kaplumbağası ölü sayısında artış olduğunu belirterek, "Bunlar da genellikle denize atılan plastik menşeli atıkları hayvanların yutmasından kaynaklanıyor. Bu kapsamda en son ölü bulunan bir deniz kaplumbağasının sindirim sisteminde, çeşitli plastik atıkların olduğunu tespit ettik" diye ifade etmiş. Yanlış duymadınız plastik atık! Doğa da yumurtlama alanlarında insanoğlundan ve yırtıcılardan koruma için mücadele ederken bu dünya güzeli Carettalar yine insan eliyle plastik atıklardan ötürü ölmeye başlamışlar. Bu haberden hareketle ülkemizde plastik atık geri dönüşüm ve atık ithalini araştırayım istedim. Gördüm ki Türkiye Avrupa’nın çöpçüsü olmuş.

ÜLKEMİZİN YENİ ÇEVRE SORUNU ATIK İTHALATI, GERİ DÖNÜŞÜM VE DENETİMSİZLİK

Dünyadaki plastik atıkların yüzde 80'ini ithal eden Çin'in 2017'de ithalat yasağı kararı almasının ardından Plastik atık ithalatı, Türkiye’nin gündemine girdi. Çin hükümetinin bu kararı almasının başlıca nedeni ise atık plastikten elde edilen geri dönüşüm malzemesinin kalitesiz olmasıydı. Avrupa İstatistik Kurumu (Eurostat) verilerine göre Türkiye, 2020 yılında Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere'den toplam 659,960 ton plastik atık ithal etti. 2019 yılında Avrupa'dan Türkiye'ye gelen plastik atık miktarı 582,296 tondu. 1 yıl içinde plastik atık ithalatı yüzde 13 arttı. Bu rakamlar Avrupa'nın atık ihracatının yaklaşık yüzde 30'larına denk geliyor. Eurostat tarafından açıklanan raporda Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkenin atık ihracatı 2004-2019 yılları arasında %66 oranında arttı

Rapora göre AB tarafından ihraç edilen atıkların en büyük hedefi Türkiye. 2019 yılında Türkiye AB’nin atık ihracatının 11,4 milyon tonluk hacmini karşılarken, bu rakam 2004 yılının neredeyse 3 katını oluşturuyor. Son yıllarda AB'den Pakistan'a ihraç edilen atık oranı büyük artış gösterdi. 2004 yılında yalnızca 0,1 milyon ton olan atık miktarı 2021'de 1,3 milyon tona çıktı. Öte yandan 2009'da 10 milyon tonla zirve yapan Çin'e bu yıl gönderilen atık miktarda büyük düşüş yaşandı ve 0,4 milyon tona geriledi.

Avrupa Birliği istatistik kurumu oluşturuyor. Son verilerine göre, Türkiye'nin ardından ikinci sırada 2,4 milyon tonla Hindistan, üçüncü sırada ise 1,9 milyon tonla Mısır yer aldı. Sıralamadaki diğer ülkeler ise sırasıyla İsviçre, İngiltere, Norveç, Pakistan, Endoznezya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fas oldu. Türkiye, atık ithalatında üç yıldır üst üste birinci sırada yer alırken geri dönüşüm konusunda ise Avrupa'da son sıralarda. Ekonomik Kalkınma ve İş birliği Örgütü (OECD) rakamlarına göre Türkiye'nin geri dönüşüm oranı sadece yüzde 12. Türkiye 2020 yılında da Avrupa'dan en çok plastik atık alan ülke oldu. Uzmanlara göre, bu atıkların doğaya verdiği zarar ekonomiye sağladığı yarardan daha fazla.